Veelgestelde vragen over sauna's

De oorsprong van de sauna

De oorsprong van de sauna ligt in Finland, waarbij de eerste sauna's waarschijnlijk slechts kuilen in de helling van een heuvel waren. In eerste instantie werden deze ruimtes gebruikt als onderdak gedurende de (koude) wintermaanden. Voor warmte werden in de kuil dan stenen opgewarmd totdat ze gloeiend heet waren, waarna er water overheen werd gegooid waardoor er nog meer warmte (stoom) werd afgegeven. De temperatuur liep dan zo hoog op dat mensen hun kleren konden uittrekken. In Finland is nog een aantal van deze holsauna's.

Onze huidige sauna

In de tegenwoordige tijd is een sauna een ruimte waarin de omgevingstemperatuur verhoogd wordt, en dan wel dusdanig verhoogd dat ons lichaam gaat zweten. Het is de bedoeling om tijdens het saunabezoek het gehele lichaam aan dezelfde temperatuur bloot te stellen, dat houdt dus in dat bij het zitten op een bank in de sauna het beter is om de voeten op te trekken, zodat die in dezelfde temperatuurszone zijn als de rest van het lichaam. Bovenin de sauna, op de hogere banken, is het uiteraard warmer dan onderin. Denk maar aan de warme lucht van de kachel tijdens de winter, die stijgt ook altijd op !

Wat gebeurt er met ons lichaam in de sauna?

Eigenlijk reageert je lichaam op een spel van warm en koud. Er gebeurt dan ook heel wat tijdens een saunabezoek, waarbij overigens het belangrijkste is dat er alleen maar goede dingen met je lichaam gebeuren. Als je op een goede manier gebruik maakt van de sauna, geef je je lichaam een training, je ververst de vochtreserves, bouwt weerstand op én een saunabad zorgt voor een ontspanning van lichaam en geest.

In de sauna moet je lichaam "vechten". Ja, niet echt natuurlijk, maar je lijf moet zich toch echt wel inspannen om die temperatuurswisselingen aan te kunnen. (training!). In een sauna heerst een temperatuur van ongeveer 50°C op de vloer tot 100°C aan het plafond.

Tijdens de eerste minuten openen de huidporiën zich en komen de zweetkliertjes in werking. Onder invloed van de warmte vindt in je lichaam een vaatverwijding plaats. Hierdoor zal je bloeddruk iets afnemen, waarna je lichaam probeert dat te corrigeren door de hartwerking iets op te voeren om zo voldoende bloed te laten circuleren, maar omdat je in een ruststand bent (immers, je zit of ligt alleen maar in de sauna) neemt deze verhoogde hartslag na een paar minuten al weer af.

Je gaat zweten om je lichaam door middel van verdamping te koelen. Dat zweten moet je leren. De beginneling zal er over het algemeen meer moeite mee hebben dan de regelmatige saunabezoeker. Het vocht dat nodig is om te zweten wordt direct aan je bloed onttrokken, waardoor de bloeddruk nog meer zal dalen. Gelukkig heb je in je lichaam voldoende "vochtdepots" liggen en kunnen je organen heel wat vocht missen, zodat dit tekort aangevuld kan worden. Dit houdt in dat je organen minder gaan werken. Daarom is het dan ook niet aan te bevelen om vlak voor het saunabezoek een flinke maaltijd te gebruiken. Ook door de ingeademde hete lucht wordt via het slijmvlies veel warmte aan de luchtwegen afgegeven.

Dankzij de versnelling in de bloedstroom loopt de temperatuur van de huid niet verder op dan 40°C, waarbij het teveel aan warmte via de bloedbanen wordt afgevoerd naar de kern van je lichaam. De lichaamstemperatuur loopt lang niet zo hoog op als die van de huid. Hoger dan zo'n 38 à 39° C wordt die temperatuur niet.

Na zo'n tien minuten schiet je afkoelmechanisme tekort en wordt het tijd om de sauna te verlaten. Dit moet rustig gebeuren, nadat je de laatste 1 à 2 minuten rechtop hebt gezeten met de voeten naar beneden.

Verversing vochtreserves

Denk hierbij maar aan de olie verversen van je auto. Een geoefende saunabader 'verliest' over het algemeen zo'n halve tot anderhalve liter vocht per saunabezoek. Met het transpiratievocht wordt er echter niet alleen maar vocht (= water) aan je lichaam onttrokken, maar b.v. ook het melkzuur dat na een grote lichamelijke inspanning in de weefsels is achtergebleven. Het lichaam wordt zo door de van binnenuit aangevoerde bestanddelen in het transpiratievocht als het ware "schoongespoeld". Deze regelmatige opruiming van stofwisselingsresten en van stoffen die hier eventueel na ziekteprocessen zijn blijven hangen is een van de belangrijkste 'diepte-effecten' van het saunabaden.

Om het verlies van al dat vocht te compenseren wordt er door de nieren in een bepaalde periode na het saunabad minder vocht afgescheiden. De urine wordt daardoor meer geconcentreerd en donkerder van kleur. Tijdens het saunabad zelf bestaat er echter nog een grote aandrang op de nieren. Om te voorkomen dat nadien de werking van de nieren teveel wordt afgeremd kan men door het drinken na afloop van het bad (bij voorkeur [mineraal]water) het verloren gegaan vocht weer aanvullen. Dat is vooral van belang voor mensen met nierklachten. De goede 'dieptewerking' van de sauna wordt het minst verstoord als men dit drinken kan uitstellen tot na afloop van het bad.

Je bouwt weerstand op

In de sauna hoef je niet bang te zijn voor kouvatten.Bij regelmatig saunabezoek wordt je lichaam gehard en zul je ook buiten de sauna minder last hebben van kouvatten dan niet-sauna bezoekers. In de saunacabine doe je zoveel warmte op dat je de gang naar buiten in de frisse lucht en de koude douche daarna als prettig ervaart. Hoe kan dat ?

Een gezond mens heeft en lichaamstemperatuur van 37 graden Celsius. De warmte die voortdurend vrijkomt door de stofwisseling of spierarbeid wordt in de regel naar de huid vervoerd en afgegeven, mits de omgevingstemperatuur lager is dan die van het lichaam. In de saunacabine (waar die temperatuur veel hoger is) zorgt het lichaam door het bevochtigen van de huid (zweetdruppels) voor veel waterverdamping en de daarmee gepaard gaande verdampingskoude. In de sauna verwijden alle bloedvaten in de opper- en onderhuid zich sterk en neemt de afkoeling door transpireren tot een maximum toe. Toch is dit niet voldoende om de temperatuur niet te doen stijgen, inwendig met niet meer dan 1 of 2 graden, maar de huidtemperatuur stijgt wel tot boven de 40°C. Het teveel aan warmte moet het lichaam in de afkoelfase weer afgeven, waarbij de in de huid gelegen bloedvaten wijd open staan. Neemt men nu een koude douche en daarna een dompelbad dan vernauwen de bloedvaten in de huid zich razendsnel. Tijdens het warme voetenbad daarna, verwijden die bloedvaten zich weer. Die herhaalde verwijding, vernauwing en weer verwijding van de bloedvaatjes in de huid zorgen voor een training van het lichaam. Mensen die regelmatig naar de sauna gaan en de saunagang zo'n 2 à 3 maal volgens de regels herhalen trekken op deze manier een natuurlijke zomer-/winterjas aan en zij zullen merken dat zij steeds minder gevoelig worden voor temperatuurverschillen, ook in het dagelijks leven.

Belangrijke effecten van de sauna samengevat

• Hart en bloedvaten
  • training van de vaatspieren
  • verbetering van de doorbloeding
  • bloeddruk zakt doordat de vaten zich openen
• Luchtwegen
  • betere doorbloeding
  • meer afgifte van slijm
  • stimulatie van de ademhaling
  • mensen met astma: overleg met uw arts !
• Stofwisseling
  • ondersteuning van de afvoer van toxines
  • afscheiding van vochtophoping in het weefsel (oedeem)
• De huid
  • de huidtemperatuur stijgt tot boven de 40° C. maar de inwendige temperatuur verandert weinig
  • hogere weerstand tegen infecties
  • positieve invloed op het vegetatieve zenuwstelsel m.n. op de hormoonklieren en de psychische conditie
  • De huid vernieuwt zich sneller doordat er huidschilfers losraken. Zo wordt de huid zachter en soepeler
  • Het verouderingsproces van de huid wordt even vertraagd
• Spieren
  • Ontspanning van de spieren
• Spijsvertering
  • ondersteunt regelmatige darmwerking
  • vermindert de neiging tot verkramping van maag en darmen

Hoe neem je een verantwoorde sauna?

Enkele eenvoudige vuistregels

Sauna kan u nooit beloven dat u zich naderhand als herboren voelt zonder het naleven van enkele regels. Trek bijvoorbeeld minstens twee of drie uur uit voor een bezoek aan uw sauna. Een saunabad levert slechts goeie resultaten af als je het neemt in alle rust. Alleen dan profiteert u immers optimaal. Vermijd ook om met een volle maag een saunabezoek af te leggen...

Voorbereiding

Ontdoe u eerst van alle kledij en trek een badjas aan. Neem daarna uw badhanddoek mee naar de baden. Een toiletbezoek voordat u zich douchet is onontbeerlijk. In de douche gebruikt u flink warm water en zeep. Vermijd om koud na te douchen. Droog u vervolgens goed af. Wie af te rekenen heeft met koude voeten kan best eerst een voetbad nemen. Indien mogelijk kan dit gebeuren in water dat langzamerhand stijgt in temperatuur (35° C. ==> 42° C.).

Saunagang

Deze kent een opwarmfase en een fase van afkoeling.

Voor de opwarmfase legt u uw droge handdoek neer op de bank. Leg u vervolgens neer op buik of rug als er plaats is in de saunacabine. Indien dit niet mogelijk is, dan neemt u plaats met met opgetrokken knieën. De opwarmfase duurt gemiddeld 8 à 12 min., met een uitloopmogelijkheid van 15 min. Overschrijd dit maximum liever niet. De laatste 2 à 3 min. gaat u rechtop zitten, zodat de voeten een bank lager komen dan het zitvlak. Dan kan uw bloedsomloop zich weer instellen op een verticale lichaamshouding.

De afkoelingsfase moet ongeveer even lang duren als het opwarmen. Even de buitenlucht in en dan flink doorademen. Het is vooral de bedoeling om terug flink wat zuurstof op te doen teneinde uw luchtwegen verkoeling te bezorgen. Het geniet de voorkeur om rond te lopen en niet te blijven stilstaan.

Daarna afspoelen met koud water door middel van:

• slang
• pollepel & emmer
• douchen
• eventueel dompelbad
• als u rilt is het aan te raden om een warm voetbad te nemen

De hele ceremonie beëindigt u met een warm voetenbad.

Het is ideaal deze saunagang nog 2x te herhalen. Tussen de saunarondes worden rustpauzes van ongeveer 20 minuten ingelast. Je lichaam heeft een grote prestatie geleverd en het is belangrijk dat je het de gelegenheid geeft daarvan bij te komen.

En klaar is je saunabezoek !

Samenvatting van het saunaprincipe

Sauna berust op de wisselwerking tussen hete lucht en koud water. Het gaat er om warm en koud zo af te wisselen dat het voor het lichaam zo plezierig en gezond mogelijk is.

Ontwikkeling van warmte in de sauna

Hoogte	Temperatuur	Vochtigheidsgraad
laagste bank	50° C	20 tot 60 %
middelste bank	65° C	10 tot 20 %
hoogste bank	80° C	5 tot 10 %
plafond	100° C	2 tot 5 %

De mens en zijn waterhuishouding

Lichaamstemperatuur
Normaal (37° C)	lichaam werkt normaal
Verhoogd (> 37° C)	lichaam produceert zweet om af te koelen
Verlaagd (< 37° C)	lichaam stimuleert de doorbloeding om op te warmen

Niet bang zijn voor koud water

De warmte die bij het opwarmen wordt opgenomen, dringt voornamelijk door in de huid en de buitenste organen. Deze worden op deze manier extra doorbloed. Bij het afkoelen met koud water wordt de overbodige warmte van de huid "afgespoeld". De poriën trekken weer dicht en het verwarmde bloed stroomt op volle kracht naar de rest van het lichaam. Dit geeft een prettig en verfrissend gevoel.

Je geeft als het ware een training aan je lichaam. Bovendien bouw je een weerstand op tegen winterkwalen.

Sauna: ja of nee?

U mag gebruikmaken van de sauna bij de volgende klachten :

hoge bloeddruk die onder controle gehouden kan worden ,fibromyalgie, niet-acute artrose en een versleten wervelkolom, lichte spataders als ze niet ontstoken zijn, chronische astmatische bronchitis, lage bloeddruk, depressiviteit, om te herstellen van lichte sportblessures, overgangsklachten,als aanvullende behandeling van huid-of luchtwegaandoeningen, medicinale toepassing bij reuma, kanker of revalidatie (onder medisch toezicht) …

Vraag toestemming aan uw arts bij de volgende klachten :

hoge bloeddruk, doorbloedingsstoornissen in de hersenen, een ernstige vorm van spataders, schildklieraandoeningen, hartinfarct of beroerte, kanker in postoperatief stadium …

U mag geen gebruikmaken van de sauna bij volgende klachten :

acute ontstekingen, koortsige aandoeningen, secundaire hoge bloeddruk bij nier-, klier- of hartaandoeningen, epilepsie of andere aanvallen, niet gestabiliseerde hart- en bloedsomloopaandoeningen, warmteallergie, nog niet helemaal genezen wonden, zware sportblessures, griep, couperose …

Probeer zonder dokterstoezicht geen eigen behandelingen uit.

Het is vanzelfsprekend dat bij een verergering van eender welke ziekte of toestand, bij het gebruik van een sauna, u het gebruik dient te stoppen.

Voor gezonde mensen zijn er normaal gesproken geen beperkingen bij een normaal gebruik van de sauna, echter, zouden zich toch abnormale of belastende bevindingen voordoen raadpleeg dan uw arts.

Bij zwangerschap, hoge bloeddruk, infecties of bij chirurgische implantaten, verzeker u er dan van dat u voor de benutting van een sauna de toestemming van de behandelend geneesheer vraagt.

terugkeren naar sauna.